Хөгжил...

Саяхан би Цюрихийн ХБИ-ийн нэгэн ТББ-ын хүнтэй  уулзаж байхдаа “Танай байгууллага одоо ямар асуудал дээр ажиллаж байна?” гэж асуулаа. Хариуд, манай үндэсний Төмөр Замын Сүлжээ компани энэ жил 20 орчим галт шинээр тэрэг хийж байгаа. Тиймээс бид түүнийг хийж байх үеэс нь хүртээмжтэй болгохын төлөө энэ компанитай хамтран ажиллаж байгаа гэхэд нь би их гайхсан. 

Танай вагонууд чинь хангалттай хүртээмжтэй биш үү \хүртээмжийн нь талаар оруулсан зурагнууд энд байгаа: http://oidov.blogspot.ch/2012/07/blog-post.html \. Ямар ч төрлийн бэрхшээлтэй, бэрхшээлгүй хүмүүс  чөлөөтэй орж гардаг гэхэд. Тиймээ, гэвч бид зөвхөн орж зорчдог төдийгүй ресторан, тоглоомын газраар нь үйлчлүүлдэг болмоор байна, бидний тэрэг багтадаггүй юм гэж хэлсэн.

Харин Монголд бид дотор нь явж үйлчлүүлэх байтугай, орж  ч чададгүй нөхцөлийг бодоод  дотроо хүний хөгжлийн тухай бодон харуусаж  суулаа. Харуусах, болохгүй байгаа юм их л байгаа. Болохгүй байгаа юм болгоныг харааж суух нь гол нь биш байх. Харин шийдлийг олох нь илүү үр дүнтэй.

ХБИ-дэд хүртээмжтэй үйлчилгээ хэрэгтэй, харин бизнесуудад үйлчлүүлэгчид хэрэгтэй. Хэрэв ТББ нь бид энэ хороо\дүүргий.... тооны хүнээр таны үйлчлүүлэгчдийг нэмээд ....  хугацааны туршид танайхаас ийм хэмжээний худалдан авалт хийж байх болно гэсэн тооцоотой очвол хамтран ажиллахад дөхөмтэй байх. Үүний тулд сайн зохион байгуулалт, нөөцийг зөв харах нь л чухал гэж бодогдлоо.         

We demand an equal and a real participation!

Persons with disabilities of Mongolia participated in the public parade organized by 

Government and Civil Society Organizations of Mongolia last week and saying:

"We are here and we are thousands!"

"We do have equal rights and responsibilities like everyone

 in this world!"

"We have equal rights to participate in all levels 
of economic, social and political 
life of Mongolia!"

Хүртээмжтэй Чиргүүл

Саяхан Монгол Улсын Тээврийн Удирдах Газар нийтийн тээврийнхээ үйлчилгээг  сайжруулахын тулд БНСУ-аас 30 орчим хуучин автобус худалдаж аваад их баяртай байсан. Тоо толгойг нь нэмсэндээ мэдээж баяртай байлгүй яахав. Харин чанараа мартсан. Түүгээр нь зөвхөн хорин хэдтэй залуучууд зорчин гэж бодсон бололтой. За яахав, ниргэсэн хойно нь хашгираад яахав. Монголд аль ч нийтийн тээврийн үйлчилгээ хүртээмжгүй байгаа. Үүнийг сохроогүй л бол бүгд харж байгаа. Асуудал дэвшүүлхээр, төсөв хүрэлцэхгүй - төлөвлөгөөнд ороогүй гэдэг.
Харин дор байгаа зурган дээрхи хувилбарыг эх орондоо хэрэгжүүлж болох юм гэсэн бодол нэгэн Хүртээмжтэй Чиргүүлээр зорчсны дараа төрснийгөө хуваалцая... Хялбар бас Боломжтой гэж бодогдлоо

Гаднаас худалдаж авсан автобус ба троллейбусыг Бүгдэд Хүртээмжтэй \Хөгшид, хүүхдээ түрсэн эцэг эхүүд, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүс зорчиж болох\ болгоход их зардал гарна гэж тооцож байгаа бол хуучирсан, хэрэглэхээ больсон автобусныхаа арга ясыг бага зэрэг янзлан чиргүүл болгон ашиглаж болох хувилбар.

Чиргүүлдээ нугасан тулгууртай төмөр налуу зам хийж, ашиглаж болох хувилбар.

Өөр нэгэн чиргүүлийн дотор үзэмж, зай багтаамж.

Гаднаас хүртээмжгүй автобус ба троллейбус худалдаж авахын оронд ийм чиргүүл байвал яамар бол.

Бүх нийтэд Хүртээмжтэй байх - Эдийн засгийн тооцоо

Барилга байгууламжийг бүх нийтэд хүртээмжтэй болгох асуудлыг уг барилгын эзэмшигчид болон архитекторуудтай ярилцаж байхад тэд хүртээмжтэй болгоход гарах зардлыг их асууж байгаа харагддаг. Харин  олох ашиг нь гарах зардалтай харьцуулвал ямар байхыг ихэнхдээ “мартаж” байгаа санагддаг.

Өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд Австрали улсад энэ асуудал дээр нэлээн ахиц гарсан харагдна. Ялангуяа, “Барилга Байгууламжийг ХБИ-дэд хүртээмжтэй болгох стандарт 2010”-ийг боловсруулан бүх барилга, байгууламжийг барихдаа мөрдөх Барилгын Үндсэн Заалтанд багтаан оруулж, мөрдөх боломжтой болгосон нь хамгийн чухал байлаа. Шинэ заалтыг хэрэгжүүлхээс өмнө, Заалтын Хэрэгжилтийн Үр дүнг хянах хэлтсээс (ЗХҮХ) шинэ журмаар ажилвал ямар үр дүн болон зардал гарахыг тооцож үзсэн байна.

Үүнээс хархад, хуучин барилгыг засварлан хүртээмжтэй болгох нь шинэ барилгад эхнээс нь хэрэгжүүлхээс илүү өртөг өндөртөй байх юм. Зарим төрлийн шинэ барилга, байгууламжийг эхнээс нь бүх нийтэд хүртээмжтэй барихад гарах зардал нь уг барилгын нийт өртөгийн 1 хувьтай тэнцүү гэж тооцсон байна. Үүн дотор, хэрэв уг байгууламж нь ямар нэгэн түүхийн эсвэл урлагийн өв уламжлалтай холбоотой мөн олон давхар бол зардал арай өндөр гарах нь дамжиггүй.

Гарах зардал, өртөг нь ч яахав ямар нэгэн хэмжээгээр тооцоод гаргахад хялбар юм. Харин үр ашиг нь ямар байдаг юм бол. Австралийн Статистикийн Хорооноос тооцсноор бүх нийтэд, тэр дундаа Хөгжлийн Бэрхшээлтэй Иргэд \ХБИ\-дэд хүртээмжтэй нөхцөлийг барилга байгууламжиндаа хангаагүй улмаас бизнесууд тухайн орон нутгийн хүн амаас хамааран нийт борлуулалтынхаа 14-18.5 хувийг алддаг байна.

ХБИ-ийн хөдөлмөр эрхлэлт нэлээн доогуур үзүүлэлттэй байдаг. Тэргэнцэртэй Иргэдийн хувьд л гэхэд 38 хувь байх жишээтэй. Энэ нь араасаа олон үр дагавартай юм. Тухайлбал, хөдөлмөр эрхэлж чадахгүй байгаа иргэд төрөөс тэтгэмж авах шаардлагатай болдог ба хөдөлмөр эрхэлдэг нь нийт хүн амын дунджаас арай доогуур орлоготой байх жишээтэй. Өөрөөр хэлбэл, эдийн засгийн өнцөгөөс авч үзвэл, ХБИ-дэд хүртээмжтэй нөхцөлийг үүсгэж хөдөлмөр эрхлэлтийг нь нэмэгдүүлвэл, тэдний орлого нэмэгдэх болно ингэснээр илүү чадамжтай үйлчлүүлэгчид ч нэмэгднэ гэсэн үг юм. Мөн, засгийн газрын тэтгэмжинд ч бага төсөв ноогдох болно.

ХБИ-дэд гэж зориулж байгаа юм шиг болов ч үнэн хэрэгтээ хүртээмжтэй нөхцөл бүгдэд хожоотой зүйл юм. 
Орцны хаалга өргөн байхад тавилга эд хогшил зөөж оруулхад хялбар, зөв хийсэн шатны  бариул болон өвөлдөө хальтардаггүй, шөнө гэрэлтдэг шат олон хүмүүсийн амь нас эрүүл мэндийг хамгаалаад зогсохгүй эмнэлэгийн зардалаас чөлөөлөх нь дамжиггүй. Гарч болох эрсдэлээс сэргийлэх, зардалаа хэмнэх гэх мэт олон үр ашиг байгаа ба энэ бүгдийг мэдээж илүү сайн судлаж хэмжих хэрэгтэй. Түүнчлэн, нялхстай тэрэг түрсэн эцэг эхчүүд, настнууд  болон түр зуурын гэмтэл авсан спортынхон болон бусад хүмүүс мөн энэхүү хүртээмжтэй нөхцөлөөс “ашиг” хүртэх юм. Хүртээмжийн асуудал бол цөөхөн бүлэг хүмүүсийн асуудал биш гэдэг нь олон зүйлээс харагддаг. Аялал Жуулчлал хэмээх том салбарт хүртээмж маш чухал байр суурь эзэлдэгийг бас яахан мартаж болох билээ.

Хүн амын насжилт өндөрсөж байгаа энэ үед амины орон сууцнуудыг хүртээмжтэй буюу зөв зохион байгуулалттайгаар барих нь хэзээ хэзээнээс илүү чухал. Үл ойшоовол, эмнэлэгт хэвтэгсэдийн тоо нэмэгэдэх ба гэрээр асаргаа үзүүлэх үйлчилгээний зардлыг нэмэх зэрэг үр дагаварууд биднийг хүлээж байгаа. ХБИ-д болон бусад дээрх дурьдагсан бүлгийн хүмүүс амьдарч байгаа баригдсан барилгыг хүртээмжтэй болгоход гаргах зардлыг төрийн оролцоотойгоор хэсэгчлэн шийдвэл бид зөвхөн тэнд амьдарч байгаа хүмүүс төдийгүй тэднийг асардаг, өдөр тутам ирдэг зочид гийчдийн өмнө гарах эрсдлийг мөн багасгах юм. Энэ мэт гарах үр ашигуудыг илүү сайн судлах шаардлагатай бөгөөд үр дүн нь зөвхөн ХБИ-р хязгаарлагдахгүй гэдэг нь маргаангүй юм.

Доорхи эх сурвалжаас хөрвүүлэв:

http://designbuildsource.com.au/the-economics-of-accessibility-and-universal-design